Hoornvliestransplantatie

Het hoornvlies ofwel de cornea is het voorste helder transparante deel van het oog wat het licht doorlaat voordat het via de pupil en de lens op het netvlies terecht komt. Het is dat deel van het oog dat voor de meeste breking van het licht zorgt. Het hoornvlies bestaat uit 5 lagen (van buiten naar binnen): epitheel, membraan van Bowman, stroma, membraan van Descemet en het endotheel en is in totaal ongeveer een halve millimeter dun. Bij een hoornvliestransplantatie wordt het eigen hoornvlies geheel of gedeeltelijk vervangen door een donor hoornvlies. De donor hoorvliezen zijn meestal afkomstig van een Nederlandse hoornvliesbank. Onder strenge voorwaarden en toezicht worden donor hoornvliezen gecontroleerd en geprepareerd ter transplantatie. Ter voorkoming van afstoting van het donor hoornvlies door de ontvangende patiënt moeten voor langere tijd (soms langer dan 2 jaar) ontstekings- remmende oogdruppels worden gebruikt. In enkele gevallen kan het noodzakelijk zijn om ook afweerremmende medicatie in te nemen.

Meer informatie over (cornea)transplantatie en donatie is te vinden op:

Redenen voor hoornvliestransplantatie

 

oogheelkunde operatie kamer

Als het hoornvlies door een oogziekte of trauma beschadigd is, wordt de functie van het hoornvlies en daarmee de gezichtsscherpte beperkt. Indien niet meer door middel van conservatieve middelen zoals een bril, contactlenzen, of oogmedicatie de aandoening kan worden behandeld, kan een hoornvliestransplantatie worden verricht met als doel:

  • het verbeteren van de gezichtsscherpte,
  • verminderen van pijn,
  • herstellen van een hoornvliesperforatie.

Wat is een hoornvliestransplantatie?

Bij een hoornvliestransplantatie wordt het zieke deel van het hoornvlies vervangen door een gezond donor hoornvlies. Afhankelijk van het type aandoening wordt een specifieke methode van transplantatie toegepast. Als de ziekte door alle lagen van het hoornvlies aanwezig is of het hoornvlies is beschadigd door een perforerend trauma, dan wordt een perforerende keratoplastiek (PKP) toegepast. Dit betekent dat het gehele hoornvlies van de patiënt vervangen wordt door donorweefsel. Bij Fuch's hoornvliesdystrofie wordt de techniek toegepast waarbij alleen het binnenste deel van het hoornvlies wordt vervangen, de zogenaamde Descemet's Stripping Automated Endothelial Keratoplasty (DSAEK). Dit heeft een aantal voordelen ten opzichte van de traditionele penetrerende keratoplastiek:

  • geen hechtingen nodig waardoor hechtinggerelateerde problemen niet optreden,
  • sneller en beter herstel van gezichtsvermogen,
  • minder astigmatisme (cylindervorm van het hoornvlies), waardoor de gezichtsscherpte beter is,
  • kortere genezingsperiode.

De hoornvliestransplantatie

Als u in aanmerking komt voor een hoornvliestransplantatie dan wordt u door uw oogarts hiervoor aangemeld. U komt dan automatisch op de wachtlijst voor een donor hoornvlies te staan. Zodra een donor hoornvlies voor u beschikbaar komt, wordt u opgeroepen en wordt uw operatie gepland. Meestal hoort u dit ruim een week tevoren. U wordt de dag voor de operatie opgenomen op de verpleegafdeling in het ziekenhuis. De operatie zal meestal plaatsvinden onder algehele narcose. De dag na de operatie kunt u na de controle naar huis. De dag na de operatie dient te worden gestart met oogdruppels die infectie en afstoting helpen te voorkomen. 

Nazorg

Direct na de operatie zal uw gezichtsvermogen nog steeds verminderd zijn. In de loop van de maanden na de operatie zal hierin verbetering optreden en kan de eventuele sterkte van het oog op termijn door middel van een bril of contactlens gecorrigeerd worden. Uw eerste controle is een week na de operatie. Indien het post- operatieve beloop en genezing voorspoedig verlopen, zijn de controles erna gepland op 1 maand, 3 maanden, 6 maanden en 1 jaar na de operatie. Tijdens deze periode zal zo mogelijk worden afgebouwd met de medicatie. Daarna volgen controles iedere 6 maanden of jaarlijks. Bij de controles worden een aantal metingen verricht aan het hoornvlies en gezichtsvermogen om de genezing goed te kunnen vervolgen. Op indicatie zullen eventueel hechtingen worden verwijderd. Dit kan tijdens het consult plaatsvinden onder een verdoving met druppels.

Afstoting/complicaties

Het kan voorkomen dat uw lichaam het donor hoornvlies herkent als "niet-eigen" en uw afweer systeem reageert tegen het donor hoornvlies (ondanks het gebruik van de ontstekingsremmende druppels). Als u één van de volgende symptomen ervaart, dan dient u uw oogarts te raadplegen:

  • vermindering van het gezichtsvermogen,
  • roodheid van het oog,
  • pijn.

De meeste afstotingsreacties komen voor in het eerste jaar na de transplantatie, maar kunnen ook op langere termijn voorkomen. Indien op tijd therapie wordt ingeschakeld kan een afstotingsreactie onderbroken worden. Indien een afstotingsreactie niet onder controle is te krijgen, dan zal het donor hoornvlies troebel blijven. Op indicatie kan een nieuwe transplantatie plaatsvinden, maar de afstotingskans hierna zal verhoogd zijn. Complicaties komen niet veel voor, maar zoals bij iedere grote operatie zijn er mogelijke complicaties na een hoornvlies transplantatie zoals een bloeding in het oog, hoge oogdruk, infectie en staar. In de meeste gevallen bestaan er behandelopties voor dergelijke situaties.

Wetenschappelijk onderzoek

In de Universiteitskliniek voor Oogheelkunde Maastricht is recent een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar toepassing van verschillende transplantatietechnieken. Meer daarover leest u hier.

Momenteel doen we in samenwerking met de Euro Cornea Bank onderzoek naar een nieuwe techniek om het donorhoornvlies te prepareren. Bekijk het filmpje (Engelstalig) over de nieuwe techniek.

Cornea-specialisten Universiteitskliniek voor Oogheelkunde Maastricht UMC

  • Prof. dr. R.M.M.A. Nuijts
  • dr. M. Dickman
  • dr. N. Visser

Links

Hoornvliespatiëntenvereniging: www.oogvooru.nl

 

Sluit de enquête